Sprawdzenie stanu technicznego pojazdu oraz zgodności aktualnych wskazań przebiegu licznika z danymi ujawnionymi przy ostatnim przeglądzie technicznym, stanowią czynności, o których pamięta i na które zwraca uwagę każda osoba zamierzająca nabyć używany samochód.
Warto również zwrócić uwagę na instytucję zastawu skarbowego, który wydaje się, iż cały czas umyka powszechnej świadomości, a nabycie pojazdu nim obciążonego niesie szerokie konsekwencje dla kupującego.
Czym jest zastaw skarbowy?
Zastaw skarbowy uregulowane został w art. 41 i nast. Ordynacji podatkowej, i jest instytucją stosowaną dla zabezpieczenie zaległości podatkowych. Podatnik, który posiada zadłużenie z tytułu danin publicznych na rzecz Skarbu Państwa (np. podatek PIT, VAT) bądź jednostki samorządu terytorialnego (np. podatek od nieruchomości, PCC), obciążony zostaje zastawem na należących do niego rzeczach ruchomych np. samochodach, które stanowią zabezpieczenie rzeczowe istniejących zobowiązań.
Dla powstanie zastawu skarbowego, odrębnie niż w przypadku zastawu uregulowanego w kodeksie cywilnym, nie jest wymagane zawarcie umowy między właścicielem pojazdu (zastawcą), a Skarbem Państwa/jednostką samorządu terytorialnego (zastawnikiem), ale konieczne jest ujawnienie go w rejestrze zastawów skarbowych.
Z czynnością tą wiąże się jego powstanie, ma więc charakter konstytutywny, czyli bez wpisu w rejestrze zastaw skarbowy nie istnieje. Ustanowienie tego zabezpieczenia, nie powoduje, iż właściciel obciążonego pojazdu musi go wydać wierzycielowi, ale nadal może go nie tylko użytkować, ale także sprzedać. Ważne jest przy tym, iż jedynie na wniosek właściciela prawo to zostanie ujawnione w dowodzie rejestracyjnym samochodu.
W kontekście powszechności obrotu pojazdami, najważniejszą cechą zastawu skarbowego jest jego skuteczność wobec każdoczesnego właściciela tzn. nie wygasa on w chwili sprzedaży, a kupujący ponosi odpowiedzialność za istniejące zobowiązania z nabytego przedmiotu. Zatem, jeśli zobowiązania podatkowe, które zabezpiecza zastaw skarbowy, nie zostałyby zapłacone przez podatnika, może dojść do egzekucji z tego przedmiotu, nawet jeśli jego właścicielem w momencie podjęcia tych czynności, będzie osoba trzecia.
Rzeczowy charakter odpowiedzialności oznacza, iż nabywca odpowiada za istniejące zobowiązania sprzedającego, ale tylko z zakupionego samochodu, będzie to więc jego jedyny przedmiot, z którego organy mogą prowadzić wobec niego egzekucję. Konsekwencją tego będzie jednak utrata własności samochodu, a więc nierzadko znaczne straty finansowe.
Jak bronić się więc w takiej sytuacji?
W pierwszej kolejności należy mieć na uwadze przepisy o rękojmi przy sprzedaży, czyli odpowiedzialność za wady prawne nabytego pojazdu. Obciążenie samochodu prawem na rzecz podmiotu trzeciego, stanowi niewątpliwe przejaw tego typu wady, a brak poinformowania o tej okoliczności wskazuje na jej podstępne zatajenie.
Możliwe będzie więc skorzystanie z przewidzianych w tym zakresie uprawnień, zaś jednym z nich jest odstąpienie od umowy i domaganie się zwrotu uiszczonej ceny. Ważne jest również, iż zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami nie ma znaczenia termin jaki upłynął od dnia wydania rzeczy, ale kluczowe jest zachowanie rocznego terminu dla realizacji uprawnień rękojmianych. Zatem od dnia stwierdzenia wady, kupujący ma roczny termin dla dochodzenia przysługujących w tym zakresie roszczeń.
Utrata uprawnień z tytułu rękojmi, z uwagi na upływ wynikających z kodeksu cywilnego terminów, nie wyłącza jednak możliwości dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych tj. roszczenie odszkodowawcze mające podstawę w nienależytym wykonania umowy przez sprzedawcę.
Ważne jest również zweryfikowanie prawidłowości ustanowienia zastawu skarbowego, a także zasadności prowadzonego postępowanie egzekucyjnego.
Czy można było coś zrobić wcześniej?
Przed zawarciem umowy sprzedaży możliwe jest sprawdzenie przez potencjalnego nabywcę, czy samochód, który zamierza kupić nie jest obciążony zastawem skarbowym. Ministerstwo Finansów udostępniło aplikację pozwalającą na weryfikowanie online rejestrów zastawów skarbowych, co nie wymaga już składania wniosku do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca zamieszkania właściciela pojazdu, o wydanie w tym zakresie stosownego zaświadczenia. Dysponując zatem danymi identyfikacyjnymi, w przypadku samochodu konieczne jest podanie jednego z poniższych numerów:
• VIN,
• rejestracyjny,
• nadwozia,
• podwozia,
• ramy,
można ustalić czy samochód nie został obciążony zastawem skarbowym.
Oczywiście nie jest tak, iż niesprawdzenie pojazdu w rejestrze zamyka drogę dla dochodzenia roszczeń od sprzedawcy, gdyż istotna jest wiedza kupującego w chwili zawarcia umowy sprzedaży oraz informacje przekazane przez sprzedawcę.
Wiadomo, iż kompleksowe sprawdzenie pojazdu przed jego nabyciem może pozwolić na uniknięcie dodatkowe stresu jakim niechybnie jest zakup samochodu obciążonego zastawem skarbowym, niemniej jednak nie jest to sytuacja bez wyjścia, zaś prawnicy z naszej kancelarii służą pomocą w znalezieniu najlepszego rozwiązania, które zawsze dostosowane jest do realiów konkretnej sprawy.
Paulina Seweryn
radca prawny