Rozwiązaniem pozwalającym na obniżenie wysokości składek na ubezpieczenie społeczne jest tzw. „mały ZUS plus”.
Dedykowane jest ono osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą, w ramach której roczne przychody za poprzedni rok kalendarzowy nie przekroczyły 120.000,00 zł i działalność gospodarcza prowadzona była przez okres co najmniej 60 dni kalendarzowych. W przypadku gdy działalność wykonywana była krócej, limit przychodu wylicza się proporcjonalnie do liczby dni jej prowadzenia. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne nie może być niższa niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia i nie wyższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, czyli od stycznia do czerwca 2024 roku będzie musiała się ona mieścić między 1.272,60 zł a 4.694,40 zł, a od lipca do grudnia między 1.290,00 zł a 4.694,40 zł.
Przy tak ukształtowanych zasadach „mały ZUS plus” nie przysługuje osobom rozpoczynającym prowadzenie działalności gospodarczej, ale taki przedsiębiorca może zastosować „Ulgę na start”.
Do „małego ZUS-u plus” można przystąpić dopiero po zakończeniu opłacania preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne od podstawy wynoszącej 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Istotne jest, iż przedsiębiorca, których skorzystał z tych rozwiązań, po upływie dedykowanego im okresu, ma możliwość zgłoszenia do „małego ZUS-u plus”.
Korzystanie z tej ulgi możliwe jest przez maksymalny okres 36 miesięcy w ciągu kolejnych 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej. Reguła ta ulega modyfikacji w stosunku do przedsiębiorców, którzy przynajmniej w jednym miesiącu 2023 roku korzystali z „małego ZUS-u plus”. W myśl regulacji obowiązujących od sierpnia ubiegłego roku, mogą kontynuować ulgę przez dodatkowe 12 miesięcy, o ile nadal wypełniają pozostałe warunki ustawowe dla jej uzyskania.
Możliwe jest ponowne skorzystanie z „małego ZUS-u plus”, nie jest to rozwiązanie o charakterze jednorazowym. Jeśli płatnik składek stosował tą ulgę od stycznia 2019 roku (kiedy to obowiązał „mały ZUS”, obecnie zastąpiony „małym ZUS-em plus”) do grudnia 2021 roku, a w kolejnych lat opłacał składki w podstawowym wymiarze, będzie mógł zastosować ją w 2025 roku.
Dlaczego nie będzie to już w roku 2024? Otóż, zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w styczniu 2024 roku należy zweryfikować okresy wykorzystanych 36 miesięcy prawa do tej ulgi. Zatem 60 miesięcy kalendarzowych obejmuje okres od stycznia 2019 roku do grudnia 2023 roku, jeśli więc przysługujących 36 miesięcy zawiera się w tych ramach, nie jest możliwe skorzystanie z „małego ZUS-u plus”. W takiej sytuacji przedsiębiorca nie ma prawa do ulgi w całym 2024 roku. Dopiero po opłaceniu pełnych składek za 2024 roku, będzie mógł przystąpić do „małego ZUS-u plus” w następnym roku, oczywiście po spełnieniu wszystkich pozostałych kryteriów.
Z „małego ZUS-u plus” wykluczeni są przedsiębiorcy, którzy rozliczają się na podstawie karty podatkowej z jednoczesnym zwolnieniem sprzedaży od podatku VAT oraz ci, którzy prowadzą także inną pozarolniczą działalność (np. jako wspólnik spółki jawnej). Z ulgi nie skorzysta także osoba, która wykonuje działalność dla byłego lub obecnego pracodawcy w ramach tego, co robiła dla niego, jako pracownik w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą, które w roku 2023 nie korzystały z „małego ZUS-u plus”, a chcą od roku 2024 stosować tą preferencję, powinny najpóźniej do 31 stycznia zgłosić się do ulgi. W przypadku niedochowania tego terminu, w całym roku 2024 nie będą mogły stosować tego rozwiązania.
W przypadku przedsiębiorców, którzy spełnią warunki do skorzystania z „małego ZUS-u plus” w innym miesiącu niż styczeń 2024 roku np. po zakończeniu 24-miesięcznego okresu korzystania z preferencyjnych składek na ubezpieczenie społecznego, mają czas na dokonanie zgłoszenia w ciągu 7 dni od dnia zaistnienia zmiany. Również przedsiębiorca, który wznawia działalność gospodarczą w innym niż styczeń miesiącu tego roku, a prowadził ją w 2023 roku co najmniej 60 dni i nie korzystał wtedy z „małego ZUS-u plus”, ma 7 dni od dnia wznowienia działalności na zgłoszenie do ulgi.
W przypadku działalności gospodarczej wykonywanej na mniejszą skalę, „mały ZUS plus” może pozwolić na odczuwalne obniżenie kosztów jej prowadzenia. Od stycznia 2024 roku pełne składki na ubezpieczenie społeczne wynoszą bowiem 1.485,31 złotych, a w przypadku osób opłacających także dobrowolne ubezpieczenie chorobowe jest to już suma 1.600,32 złotych.
Warto również pamiętać, iż „mały ZUS plus” dotyczy jedynie składek na ubezpieczenie społeczne, nie pozwala natomiast obniżyć kwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne, którą nawet w okresie korzystania z tej preferencji uiścić trzeba w pełnej wysokości.
Paulina Seweryn
radca prawny, mediator