Zgoda sądu na ślub z cudzoziemcem stanowi określenie używane w języku potocznym, przed sądem natomiast toczy się postępowanie w sprawie o zwolnienie z obowiązku przedstawienia dokumentu potrzebnego do zawarcia małżeństwa.
Zawarcie małżeństwa, niezależnie od obywatelstwa przyszłych małżonków, poprzedzone musi być osobistą wizytą w urzędzie stanu cywilnego oraz przedstawieniem wymaganych przepisami prawa dokumentów.
Ślub z obcokrajowcem – zobowiązania
Obywatel polski zobowiązany jest do przedłożenia dokumentu tożsamości jakim może być dowód osobisty lub paszport. Z uwagi na prowadzenia akt stanu cywilnego w systemie teleinformatycznym, zniesiony został obowiązek złożenia aktu urodzenia osoby zamierzającej zawrzeć związek małżeński, jak i dowodu ustania wcześniejszego małżeństwa, ze względu na adnotacje zamieszczane w aktach stanu cywilnego. W razie gdyby taka wzmianka nie została jeszcze dokonana, możliwe jest wykazanie tej okoliczności dokumentem dowodzącym, że poprzednie małżeństwo zostało zakończone. W przypadku ustania związku poprzez orzeczenie rozwodu, będzie to wyrok sądu opatrzony klauzulą prawomocności. Drugim obowiązkiem obywatela polskiego jest złożenie na piśmie tzw. „zapewnienia”, czyli oświadczenia, iż nie wie o okolicznościach wyłączających możliwość zawarcia małżeństwa.
Natomiast w przypadku cudzoziemca przewidziany został szerszy katalog koniecznych do przedłożenia dokumentów. Art. 79 ustawy z dnia 28 listopada 2014 roku Prawo o aktach stanu cywilnego, stanowi, iż obcokrajowiec składa:
- pisemne zapewnienie o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa,
- odpis aktu urodzenia, a jeżeli pozostawał uprzednio w związku małżeńskim – odpis aktu małżeństwa z adnotacją o jego ustaniu, unieważnieniu albo stwierdzeniu jego nieistnienia, albo odpis aktu małżeństwa z dokumentem potwierdzającym jego ustanie lub unieważnienie albo dokumentem potwierdzającym stwierdzenie nieistnienia małżeństwa, jeżeli na podstawie pozostałych składanych dokumentów nie można ustalić danych niezbędnych do sporządzenia aktu małżeństwa,
- dokument stwierdzającego, że zgodnie z właściwym prawem może zawrzeć małżeństwo, czyli w myśl prawa ojczystego nie zachodzą przeszkody do zawarcia przez taką osobę małżeństwa.
Tak jak obywatel polski zobowiązany jest do złożenia dokumentu potwierdzającego tożsamość – paszportu, bądź karty pobytu, w przypadku posiadania stałego miejsca zamieszkania w Polsce. Wszelkie dokumenty muszą być przedstawione w oryginale wraz z tłumaczeniem sporządzonym przez tłumacza przysięgłego.
Zaznaczyć należy, iż niektóre kraje nie wydają zaświadczenia wymaganego przez polskie urzędy stanu cywilnego. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku m.in.: Albanii, Arabii Saudyjskiej, Argentyny, Australii, Egiptu, Estonii, Etiopii, Grecji, Hiszpanii, Hondurasu, Izraela, Kanady, Libii, Macedonii, Maroka, RPA, Stanów Zjednoczonych Ameryki, Ukrainy.
Ślub z obcokrajowcem – rozwiązania ustawodawców
Ustawodawca przewidział rozwiązanie, gdy cudzoziemiec nie może przedstawić dokumentu o możności zawarcia małżeństwa, ponieważ jego uzyskanie napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Konieczne jest wszczęcie postępowania przed sądem, który w trybie nieprocesowym prowadzonym na wniosek obcokrajowca, mającym wyłączną legitymację dla jego zainicjowania, może zwolnić go z obowiązku złożenia niezbędnego zaświadczenia.
W sprawie tej działając na podstawie prawa właściwego dla cudzoziemca ustala się czy w kraju jego pochodzenia może zawrzeć ważne małżeństwo.
Wniosek składany jest do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania bądź pobytu cudzoziemca, w jego treści konieczne jest sprecyzowanie danych przyszłego małżonka, gdyż zwolnienie dotyczy wyłącznie zawarcia związku małżeńskiego z konkretną osobą i wskazanie przeszkód, które uniemożliwiają przedłożenie wymaganego przepisami dokumentu.
Trudne do przezwyciężenia przeszkody to właśnie brak możliwości uzyskania dokumentu potwierdzającego zdolność matrymonialną według prawa ojczystego, ze względu na niewydawanie tego typu dokumentów w kraju pochodzenia cudzoziemca. Uznaje się, iż pojęcie to obejmuje również sytuacje gdy nie jest możliwe udanie się do kraju macierzystego, z uwagi na toczące się tam działania wojenne, grożące represje czy prześladowania w razie powrotu, bądź brak możliwości jego powtórnego opuszczenia.
Może się więc zdarzyć, iż zawarcie małżeństwa będzie musiało być poprzedzone postępowaniem sądowym, wymagając od przyszłych małżonków cierpliwości:), patrząc na szybkość działania sądów w naszym kraju.
Paulina Seweryn
radca prawny, mediator