Szukasz prawnika i ktoś polecił Ci świetnego radcę prawnego lub adwokata? A może usłyszałeś o doskonałym mecenasie lub sprawnym prawniku? Zorientowanie się w tych wszystkich tytułach może nie być łatwe, a Ty chcesz mieć pewność, że twoja sprawa trafi we właściwe ręce.
Adwokat a radca prawny
Wokół tych pojęć narosło kilka mitów. W pierwszej kolejności obalmy ten, że to adwokat i radca prawna to synonimy. To naprawdę dwa różne zawody, a adwokaci i radcowie prawni tworzą odrębne samorządy zawodowe.
Jak w każdym micie i w tym tkwi jednak ziarno prawdy, bo zawód adwokata i radcy prawnego polega właściwie na tym samym:) Zarówno adwokaci, jak i radcowie prawni udzielają klientom porad prawnych, sporządzają dla nich opinie prawne oraz reprezentują ich przed sądami i urzędami. Z tym z kolei wiąże się kolejny mit, który jest przeciwieństwem poprzedniego:
W sprawach karnych tylko do adwokata, w gospodarczych do radcy prawnego
Filmy i seriale o prawnikach przyzwyczaiły nas do myślenia, że zawód adwokata polega głównie na pełnieniu roli obrońcy w sprawach karnych. Historia adwokatury faktycznie obfituje w przykłady spektakularnych obron w głośnych procesów karnych.
To jednak tylko niewielki wycinek z ogromnego zakresu spraw, którymi zajmują się adwokaci. Ich katalog jest nieograniczony i, wbrew temu co się niektórym wydaje, obejmuje również sprawy gospodarcze.
Również radcowie prawni działają jako obrońcy w procesach karnych. Mają w tym zakresie dokładnie takie same uprawnienia, jak adwokaci. Od tej reguły istnieje jednak jeden drobny wyjątek, który pozwoli mi odpowiedzieć na pytanie:
Czy istnieją jakieś różnice pomiędzy uprawnieniami adwokatów i radców prawnych?
Radcowie prawni mogą być zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Adwokaci nie mają tej możliwości – mogą wykonywać swój zawód tylko jako przedsiębiorcy lub w ramach spółek i zespołów adwokackich. Radca prawny pracujący na etacie nie może z kolei pełnić roli obrońcy w procesie karnym.
Poza powyższą różnicą adwokatów i radców prawnych oddziela tylko kolor żabotów i lamówek ich tóg: adwokaci używają zielonych, a radcowie prawni niebieskich.
Jak widać adwokaci i radcowie prawni wykonują właściwie ten sam zawód, co sprawie, że często współpracują w ramach tej samej kancelarii.
Dlaczego w takim razie mamy dwa zawody, zajmujące się tym samym?
Ten podział wywodzi się z historii. Radcowie prawni byli początkowo wewnętrznymi prawnikami przedsiębiorstw państwowych, podczas gdy adwokaci świadczyli usługi dla konsumentów. Ta różnica jest nieaktualna, ale pozostała w pamięci starszych osób, co tłumaczy niesłabnącą popularność mitów, o których pisałem wyżej.
Samorządy adwokatów i radców prawnych nie chcą połączenia. Przez lata osobnego funkcjonowania wykształciły swoje struktury, zwyczaje, zgromadziły majątek i nie chcą rezygnować ze swojej tradycji i przyzwyczajeń na rzecz niewiadomej, jaką byłaby nowa organizacja. Pomysł połączenia zawodów wraca jednak od czasu do czasów w zapowiedziach polityków.
Adwokat, radca prawny, a kim w takim razie jest mecenas?
Słowa „mecenas” nie znajdziemy w żadnym przepisie prawa. To grzecznościowy tytuł, którego używa się wobec adwokatów i radców prawnych. Można to porównać do nazywania licealnych nauczycieli profesorami, nawet gdy oficjalnie nie posiadają tego tytułu – również nie każdy adwokat i radca prawny sponsoruje artystów:)
Tak naprawdę słowo „mecenas” nie ma nic wspólnego z dobroczyńcami kultury i sztuki, lecz wywodzi się od łacińskiego słowa oznaczającego… najemnika:) Historycznie obrona przed sądami nie była pracą zawodową, lecz szlachetnym wyświadczeniem przysługi (stąd prawnicy nie otrzymują ceny, lecz honorarium, czyli honorowe podziękowanie:). Stopniowo wykształciła się jednak grupa zawodowców, którzy z występowania przed sądami zrobili sobie sposób na życie i dla odróżnienia od dawnych pełnomocników nazwano ich najemnikami.
Czy adwokat lub radca prawny to to samo, co pełnomocnik?
Gdy adwokat lub radca prawny reprezentuje Cię przed sądem jest twoim pełnomocnikiem. Oznacza to, że może działać w twoim imieniu. Jego działania wywołują takie skutki, jak gdybyś wykonał je sam. Nie musisz ich specjalnie zatwierdzać, ani wykonywać ponownie. Czasem cała sprawa może się odbyć bez twojej wizyty w sądzie.
Ze względu na to, że zawód adwokata i radcy prawnego polega m. in. na występowaniu przed sądami, nazywa się ich profesjonalnymi pełnomocnikami.
Możliwość działania w imieniu innej osoby nie ogranicza się jednak do spraw sądowych. Niemal każdą czynność, która wywołuje skutki prawne można wykonać przez pełnomocnika, co prowadzi nas do kolejnego pytania:
Czy pełnomocnik to prawnik?
Prawnikiem nazywamy osobę, która skończyła studia prawnicze. To bardziej określenie wykształcenia, niż wykonywanego zawodu. Żeby móc zostać adwokatem lub radcą prawnym należy skończyć studia prawnicze, więc każdy profesjonalny pełnomocnik jest prawnikiem.
Nie każdy pełnomocnik musi prawnikiem. Twoim pełnomocnikiem przy wielu rozmaitych czynnościach, a nawet w przed urzędami może być właściwie każda dorosła osoba. Nawet w niektórych sprawach sądowych może reprezentować Cię ktoś, kto nie jest prawnikiem, np. inna osoba, która jest uczestnikiem tego samego procesu, twój pracownik lub osoba z najbliższej rodziny.
***
Podsumowując:
- Adwokat i radca prawny to dwa różne zawody.
- Adwokaci i radcowie prawni mają w zasadzie te same uprawnienia.
- Mecenas to grzecznościowy tytuł, używany wobec adwokatów i radców.
- Pełnomocnik to osoba, która działa w twoim imieniu. Nie zawsze musi być prawnikiem.
- Prawnik to osoba, która skończyła studia prawnicze.
- Adwokat i radca prawny zawsze jest prawnikiem.
Maciej Sawiński
adwokat