W ostatnich latach ustawodawca stara się popularyzować polubowne metody rozwiązywania sporów. Ta tendencja dotyczy wszelkiego rodzaju spraw cywilnych, karnych a nawet administracyjnych. To oczywiście pozytywny trend, który pozwala na odciążenie sądów i przyspieszenie procesów.
Obok mediacji, jedną z najpopularniejszych metod polubownego rozwiązywania sporów jest sądowe postępowanie pojednawcze, bardziej znane jako zawezwanie do próby ugodowej To postępowanie przed sądem cywilnym, którego celem jest wzajemne zapoznanie się przez strony ze swoimi stanowiskami oraz zakończenie sporu zawarciem ugody.
Czy jednak z praktycznego punktu widzenia warto podjąć taką próbę rozwiązania, czy może lepiej od razu złożyć pozew?
DOBROWOLNOŚĆ
Sprawy cywilne, których charakter na to zezwala, mogą być uregulowane drogą ugody zawartej przed wniesieniem pozwu – tak mówi Kodeks postępowania cywilnego. Kluczowe w tym zdaniu jest słowo ,,mogą”, co oznacza, że zdecydowanie się przez osobę posiadającą roszczenie bądź inne uprawnienie na tę formę postępowania nie jest konieczne do złożenia pozwu.
W JAKICH SPRWACH MOŻNA ZAWRZEĆ UGODĘ?
Co istotne ugodę w tym trybie można zawrzeć tylko w sprawach ,,których charakter na to zezwala”. Zasadniczo będą to zatem sprawy o zapłatę, o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, sprawy o wydanie rzeczy właścicielowi, o alimenty oraz wszelkie sprawy mające charakter majątkowy.
Nie jest natomiast możliwe zakończenie ugodą sporów, dotyczących praw, którymi strony nie mogą samodzielnie dysponować. Nie można więc zawrzeć np. w sprawie o rozwód, władze rodzicielską czy o ustalenie spadkobierców zmarłego.
CZY TO SIĘ OPŁACA?
Przed podjęciem decyzji o złożeniu pozwu należy zatem przeprowadzić rachunek zysków i strat, które mogą wyniknąć z jego poprzedzenia wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej.
Zacznijmy od plusów:
1. Mniej formalności
Zawezwanie do próby ugodowej jest znacznie odformalizowane. By wszcząć postępowanie musisz złożyć do sądu wniosek. W przeciwieństwie do pozwu, we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej nie musisz przedstawiać żadnych dowodów. Wystarczy określenie sprawy, której dotyczy oraz zaproponowanie drugiej stronie sposobu zakończenia sporu.
Pamiętaj jednak, że tylko prawidłowe przygotowanie wniosku pozwoli na osiągnięcie wszystkich korzyści z zawezwania do próby ugodowej. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest wniosek, który tak jest faktycznie inaczej zatytułowanym pozwem. Przy jego pisaniu tworzeniu warto skorzystać z pomocy adwokata bądź radcy prawnego.
2. Możliwość egzekucji
Ugoda zawarta przed sądem zastępuje wyrok. Oznacza to, że jeśli twój przeciwnik nie wywiąże się z zawartej ugody, możesz przekazać sprawę do egzekucji komornikowi.
Na tym właśnie polega przewaga ugody sądowej nad porozumieniem się poza sądem. Oczywiście, zawsze możesz zawrzeć ugodę poza sądem, w drodze zwykłej umowy. Taka umowa nie pozwala Ci jednak na szybkie skierowanie sprawy do egzekucji komorniczej, ani nie korzysta z tzw. ,,powagi rzeczy ugodzonej” przez co może dojść do kolejnego sporu na tym samym tle.
3. Oszczędność
Postępowanie pojednawcze jest tanie. Prawie nic na tym świecie nie jest za darmo, jednak opłata od zawezwania do próby ugodowej w wysokości 1% wartości roszczenia stanowi kuszącą alternatywę wobec opłaty sądowej od pozwu wynoszącej 5% tej wartości.
4. Jedna rozprawa i koniec.
Zawezwanie do próby ugodowej powoduje konieczność wyznaczenia i stawiennictwa na tylko jednej rozprawie (posiedzeniu pojednawczym), które jest w znacznym stopniu odformalizowane. W jej toku nie przeprowadza się żadnych dowodów, ani nie wzywa się świadków. Sędzia pyta naszego przeciwnika o to czy wyraża chęć zawarcia ugody. Jeśli tak, sędzia wciela się w rolę mediatora pomagając ustalić kompromisową treść ugody oraz udzielając koniecznych porad. Na koniec strony podpisują wypracowaną ugodę i na tym sprawa się kończy.
5. Więcej czasu na pozew
Zawieszenie biegu przedawnienia roszczenia na czas od złożenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej do zakończenia postępowania.
Roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu po upływie pewnego okresu. W zależności od umowy bądź innego źródła, z którego wynikają twoje prawa, termin przedawnienia wynosi od roku do nawet 6 lat. Ustaleniem dokładnego terminu przedawnienia roszczenia zajmie się Twój Prawnik, jednak w razie zbliżającej się daty przedawnienia, składając wniosek o zawezwanie do próby ugodowej możesz ,,kupić czas” potrzebny Ci na zgromadzenie dowodów oraz ustalenie konkretnej strategii na potrzeby późniejszego pozwu. Do niedawna złożenie zawezwania do próby ugodowej całkowicie przerywało bieg przedawnienia, co oznaczało, że termin przedawnienia zerował się i zaczynał swój bieg od początku, przez co efekt złożonego zawezwania w tym kontekście nie jest już aż tak spektakularny jak jeszcze kilka miesięcy temu. Niemniej, w awaryjnych sytuacjach w dalszym ciągu warto.
6. Zabezpieczenie przed kosztami procesu
W sprawach gospodarczych niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć kosztami procesu stronę, która zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu przed wytoczeniem powództwa lub gdy uchyliła się od udziału w posiedzeniu pojednawczym. Poprzedzenie złożenia pozwu w sprawie gospodarczej wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej minimalizuje zatem ryzyko poniesienia znacznych kosztów późniejszego procesu.
Teraz minusy:
1. Niepewność co do wyniku postępowania. Z uwagi na dobrowolność zawarcia ugody w wyniku zawezwania, twój przeciwnik może po prostu nie wyrazić na to chęci. W takim wypadku wyjdziesz z tego postępowania z niczym i opóźnisz moment wniesienia pozwu. Zawezwanie ma zatem praktyczny sens głównie w sprawach, w których istnieje wola porozumienia się, a strony spierają się nie o zasadę, lecz o mniej znaczące szczegóły.
2. Konieczność pójścia na kompromis. Wśród prawników zwykło się mówić, że dobra ugoda to taka, z której obie strony nie są do końca zadowolone. I tak jest w istocie. Zazwyczaj trzeba chociażby minimalnie zredukować swoje żądania, aby przekonać drugą stronę do zawarcia ugody. Udział profesjonalnego pełnomocnika w takich pertraktacjach jest zatem bardzo pomocny, gdyż może pomóc nam wynegocjować jak najkorzystniejsze warunki ugody.
Podsumowując, zawezwanie do próby ugodowej jest bardzo pomocnym narzędziem prawnym, jednak to czy w danej sprawie skorzystanie z niego będzie korzystne i wskazane wymaga przeprowadzenia szczegółowej analizy sytuacji i ryzyka. Prawnicy z Kancelarii Sabuda – Sawiński Adwokaci i Radcowie prawni s.c. chętnie doradzą Ci w tej kwestii.
Tomasz Okrzesik
radca prawny